С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина университетінің (ҚазҰМУ) тарих музейі 2001 жылы 22 мамырда ашылды. Бұл маңызды оқиға елдің жетекші медициналық университеттерінің бірінің бай тарихын сақтау мен насихаттаудағы маңызды қадам болды.
Қазіргі уақытта ҚазҰМУ тарих музейі университеттің негізгі білім және тәрбие беру функцияларын орындайтын дербес құрылымдық бөлімшесі болып отыр. Музейдің негізгі мақсаты студенттердің университет тарихы, Қазақстандағы медицинаның дамуы және денсаулық сақтау саласындағы әлемдік жетістіктер туралы білімдерін тереңдету болып табылады.
Музей студенттер арасында медицина ғылымының маңыздылығы мен оның даму тарихы туралы түсініктерін тереңдете отырып, тәрбие жұмысын белсенді жүргізеді. Сонымен қатар, ол мектеп оқушылары арасында кәсіптік бағдар беру жұмысын жүзеге асырады, олардың медицинаға деген қызығушылығы мен осы салада мамандық таңдауына ықпал етеді. Осы іс-шаралар аясында музей жас ұрпаққа медицинаның қоғамдағы рөлін жақсы түсінуге көмектесетін экскурсиялар, дәрістер мен кездесулер ұйымдастырады.
Бұдан өзге, музей университеттің студенттері мен оқытушыларына, сондай-ақ ғылыми-зерттеу институттарының қызметкерлеріне Қазақстан тарихы және денсаулық сақтау мәселелері бойынша кеңес береді. Бұл зерттеу жұмысын тереңдетуге, білім мен идеялармен алмасуға, сондай-ақ ҚазҰМУ-дың ғылыми және білім беру базасын дамытуға ықпал етеді.
Музей студенттердің кәсіби және азаматтық құндылықтарын қалыптастырудағы маңызды элемент болып табылады, медицина саласындағы болашақ мамандарды тәрбиелеуде баға жетпес рөл атқарады.
Музей экспозициясы.
ҚазҰМУ тарих музейі жалпы ауданы около 280 шаршы метірге жуық үш залға орналастырылған. Музейдің әр бөлмесі келушілерді Қазақстанның оқу орны мен денсаулық сақтау саласының бірегей тарихымен тереңірек таныстыруға арналған.
Музей экспозициясының тақырыптық мазмұны университеттің 1930 жылы құрылғаннан бастап қазіргі заманға дейінгі бүкіл даму жолын қамтиды. Музей залдарында медицина саласында жоғары білікті мамандарды даярлаудың маңызды орталығына айналған Қазақстанның да, ЖОО да денсаулық сақтауды қалыптастырудың негізгі ұйымдастырушылық кезеңдері дәйекті түрде көрініс тапқан.
Медицина және ғылым саласындағы жетістіктері ұлттық денсаулық сақтау жүйесінің қалыптасуы мен дамуында үлкен рөл атқарған университеттің алғашқы педагогтары мен түлектерінің үлесіне ерекше назар аударылған. Бұл тұлғалар ҚазҰМУ дәстүрлерінің негізін қалаушылар болып табылады және олардың еңбегі еліміздің білім беру және медицина саласындағы маңызды кезең болды.
Музей экспозициясы жастардың өз университетіне деген мақтаныш сезімін қалыптастыруға, сондай-ақ оқытушылар мен студенттердің буындары қалыптастырған педагогикалық дәстүрлер мен құндылықтарды құрметтеуге ықпал етеді. Музейдің әрбір залы жастарға болашақ кәсібінің маңыздылығын жақсы түсінуге, дәрігерлік қызметтің негізінде жатқан гуманизм мен жауапкершілік сияқты жоғары адамгершілік қағидаттарын білуге көмектеседі.
Музейге келу медик-студенттер үшін білім беру ғана емес, сонымен қатар тәрбиелік мәні бар тәжірибеге айналады, оларда патриотизмнің өрбуіне және азаматтық тұрғыдан жетілуіне ықпал етеді. Университет тарихымен және медицинамен өзара әрекеттесу болашақ дәрігерлерге өз кәсібінің қоғам үшін маңыздылығын түсінуге көмектеседі және оларды медицина саласындағы жоғары жетістіктерге шабыттандырады.
Экспозиция Қазақстандағы оқу орны мен медицина дамуының негізгі оқиғалары мен кезеңдерін қамтиды. Музей көптеген бөлімдерден тұрады, олардың әрқайсысы университет тарихындағы маңызды сәттерді және оның елдегі медицина ғылымы мен білімнің дамуына қосқан үлесін ашып көрсетеді.
Музейдің негізгі бөлімдері:
1.Қазақтардың халықтық және діни-мистикалық медицинасы. Бұл бөлім қазіргі заманғы медициналық білім пайда болғанға дейін денсаулық сақтау жүйесіне әсер еткен халықтық әдет-ғұрыптарды, емдік шөптерді пайдалануды және діни тәжірибелерді қоса алғанда, қазақ халқының дәстүрлі емдеу және емшілік әдістерімен таныстырады.
2.ЖОО ағлашқы ректорлары және 30-ыншы жылдардағы оқу базасы. Бұл бөлімде ҚазММИ алғашқы ректорларының тарихы және университет өз қызметін алғаш бастаған 1930 жылдардағы ЖОО оқу базалары сипатталған. Оқу жағдайлары, сол кездегі қиындықтар және институттың қалыптасуына бірінші басшылардың қосқан үлесі көрсетілген.
3.ҚазММИ алғашқы оқытушылары, 1931-1938 жылдар. Бұл бөлім өз жұмысын 1930 жылдары ҚазММИ-де бастаған оқытушыларға арналған. Олардың білім беру процесіне, медициналық білім берудің қалыптасуына және Қазақстанда алғашқы мамандарды даярлауға әсері қарастырылған.
4.Қазақстандағы алғашқы дәрігерлер: 1936, 1937, 1938, 1939, 1940 жылдар.
Бұл бөлімде 1930 жылдардың аяғында институт ұлттық денсаулық сақтау жүйесінің қажеттіліктері үшін білікті мамандар даярлай бастаған кезде ҚазММИ алғаш бітіріп шыққан дәрігерлер таныстырылады.
5.ҚазММИ Ұлы Отан соғысы жылдарында. Кеңес Одағының батырлары – Мәншүк Мәметова мен Владимир Иванилов. Бұл бөлім ҚазМИИ жұмысын жалғастырған Ұлы Отан соғысының қиын жылдарын қамтиды. Соғыс батырлары — университет түлектері Мәншүк Мәметова мен Владимир Иваниловқа назар аударылады, олардың ерліктері тек жоғары оқу орнының ғана емес, бүкіл ел тарихының бір бөлігіне айналды.
6.Көрнекті ғалым-дәрегерлер — ҚазҰМУ түлектері (академиктер) Бұл бөлімде зерттеулері мен ғылыми жетістіктері Қазақстанда және одан тыс жерлерде медицинаның дамуына айтарлықтай әсер еткен ҚазҰМУ түлектері, академиктер мен көрнекті ғалымдар атап көрсетіледі.
7.Социалистік еңбек ерлері — ҚазҰМУ түлектері Бөлім медицина, ғылым және денсаулық сақтау саласындағы үздік жетістіктері үшін Социалистік Еңбек Ері атанған ҚазҰУ түлектері туралы баяндайды.
8.Университет студенттерінің қоғамдық өмірі: құрылыс отрядтары, көркемөнерпаздар. Бұл бөлімде ҚазҰМУ студенттерінің белсенді қоғамдық өмірі, соның ішінде құрылыс отрядтарына қатысу және көркемөнерпаздар өнерін дамыту қарастырылады. Ол студенттердің азаматтық ұстанымын қалыптастырудың және қоғамдық пайдалы жұмыстарға қатысудың маңыздылығын баса көрсетеді.
9.Студенттердің марапаттары: Тың жерлердегі және құрылыс отрядтарындағы екпінді еңбегі үшін көтерілген қызыл тулар. Бөлім студенттердің тың жерлерді игеру және құрылыс отрядтарындағы жұмыс кезеңіндегі еңбек жетістіктері үшін алған марапаттарына арналған. Сондай-ақ ауылдық жерлерде егін жинау және санитарлық-ағарту жұмыстары үшін алған грамоталары көрсетіледі.
10.Студенттердің спорттағы жетістіктері. Олимпиада ойындарының чемпиондары — медицина университетінің студенттері. Бұл бөлім ҚазҰМУ студенттерінің спорттық жетістіктері, соның ішінде Олимпиада ойындарындағы және басқа да ірі спорттық жарыстардағы жеңістері туралы баяндайды. Мұнда студенттердің спорттық жетістіктері үшін алған кубоктарын, грамоталарын және басқа да марапаттарын көруге болады.
11.Құрылған жылдан бастап қазіргі уақытқа дейінгі барлық факультеттердің тарихы. Бөлім университеттің құрылған кезінен бастап қазіргі уақытқа дейінгі барлық факультеттерінің тарихына арналған. Ол әр факультеттің өзгерістері мен дамуын қамтиды, оның дамуындағы маңызды кезеңдерді көрсетеді.
12.Бүкіл кафедралардың тарихы (материалдар альбомдар түрінде қойылған). Бұл бөлім университет кафедраларының тарихымен, олардың ғылыми және білім беру жетістіктерімен таныстырады. Материалдар альбом түрінде ұсынылған, онда әр кафедраның маңызды оқиғалары мен жетістіктерін, сондай-ақ оқытушылар мен студенттердің үлестерін көруге болады.
Экспозицияның аталған бөлімдері келушілерге ҚазҰМУ тарихын, Қазақстандағы медицинаның қалыптасуы мен дамуындағы ЖОО рөлін тереңірек түсінуге көмектеседі, сондай-ақ елдегі медициналық білім мен денсаулық сақтауды дамытуға елеулі үлес қосқандарға құрмет көрсетеді.
Қазақ Ұлттық Медицина университетінің (ҚазҰМУ) тарих музейінің айрықша мақтанышы – Ұлы Отан соғысы жылдарында майданнан жіберілген ЖОО түлектерінің түпнұсқа қолжазба хаттары қойылған бірегей экспозиция. Бұл хаттар тек жеке адамның бастан өткергендерін ғана емес, сол кездегі рухты да бейнелейтін орасан зор тарихи және тәрбиелік мәнге ие. Олар университет түлектерінің соғыс жылдарындағы туған ЖОО-мен байланысының құнды дәлелі болып табылады.
Бұдан өзге, музейде 1931 жылы жұмыс істеген оқытушылар кабинеттерінің шынайы заттары, сондай-ақ сол кездегі тұрмыстық заттар сақталған, бұл келушілерге Қазақстанда медициналық білім берудің қалыптасу атмосферасын сезінуге көмектеседі. Музейдіың бірегей экспонаттарының қатарында ҚазММИ алғашқы ғимараттарының, 1930 жылдардағы ЖОО оқытушылары мен студенттерінің сирек кездесетін негативтері мен фотосуреттері бар, олар көрермендерге университеттің алғашқы жылдарында қандай болғанын көруге мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, ҚазҰМУ тарих музейінде 1930-1950 жылдар аралығындағы киноқұжаттар жинағы бар. Бұл материалдар Қазақстанның денсаулық сақтау тарихына және жоғары оқу орнының өзіне арналған деректі фильмдер жасау үшін пайдаланылды. Киноқұжаттар зерттеушілер мен студенттер үшін маңызды тарихи дереккөз ретінде қызмет ететін сирек кадрларды ұсынады.
Музей материалдарын студенттер оқу процесінде белсенді қолданады. ҚазҰМУ студенттері экспозициядағы тарихи дереккөздерді кураторлық сағаттар мен практикалық сабақтарда пайдалана отырып, рефераттар мен баяндамалар дайындайды. Сондай-ақ студенттер музей жұмысына белсенді қатысып, жаңа тарихи құжаттар мен материалдарды жинауға, сондай-ақ университет тарихы тақырыбында электронды мұрағаттар құруға көмектеседі.
Музей Ұлы Отан соғысы және еңбек ардагерлерінің естеліктерін жинау бойынша белсенді жұмыс жүргізуде. Бұл құнды естеліктер әртүрлі тарихи дәуірлерде адамдардың медицина мен жалпы қоғамның дамуына қосқан үлесі туралы маңызды ақпарат көзі болып табылады.
